چکیده یکی از بنمایه های بسیار رایج در قصه های عامیانه ی ایران، پیکرگردانی «انسان ـ حیوان» و «حیوان ـ انسان» است که به سه صورت دیده می شود: تغییر هیأت، طلسم یا جادو و تجسد. در حالت تغییرهیأت فرد برای کمک به قهرمان داستان، درونمایه هایی مانند وصلت با پسر یا دختر، کسب مال و ثروت، از بین بردن دشمن، جذب قهرمان داستان، جبران نیکی قهرمان، گریز از دست تعقیب کننده یا دشمن، گریز از غم و اندوه، پنهان کردن هویت و ... دیده می شود. طلسم و جادو نیز با اهدافی نظیر مجازات کردن، به تصرف درآوردن قهرمان دختر داستان و وصلت با او، حسادت به قهرمان داستان، فریب دادن دیگران، شفقت و دلسوزی و ... صورت می گیرد. تجسد نیز با هدف برملا ساختن راز قتل و رسوا کردن قاتل و در برخی موارد نیز به منظور جبران نیکی قهرمان، یاری رساندن بدو، مجازات و ... صورت میگیرد. در این مقاله تلاش شده است صورتهای پیکرگردانی، یعنی تغییرهیأت، طلسم یا جادو و تجسد در افسانه های مردم ایران بررسی شود تا هر چه بیشتر بر اهمیت حفظ و مطالعه ی فرهنگی قصه های عامیانه ـ که مهمترین بستر تجلی انگاره ها و بنمایه های اساطیری است ـ تأکید شود. نتایج حاصل از این مقاله در این قصه ها تغییرهیأت با 118 مورد، طلسم یا جادو با 82 مورد و تجسد با 9 مورد بیشترین بسامدها را به خود اختصاص داده است.
Zareei62@yahoo.com. The study of various types Metamorphosis of "human ـ animals" and "animals ـ human" in the tales of the Iranian people
. پژوهشنامه فرهنگی 2017; 8 (13) :93-112 URL: http://rdch.ir/article-1-169-fa.html
انصاری زهرا، زارعی بدریه، قائد زاده خمیری محمدنوز. پیکرگردانی «انسان ـ حیوان» و «حیوان ـ انسان» در فرهنگ افسانه های مردم ایران. پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان. 1396; 8 (13) :93-112